ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی علوفه اکوتیپ های بومی اسپرس زراعی (onobrychis viciifolia scop) در شرایط آبی و دیم کردستان

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات در جمعیت های اسپرس زراعی در شرایط آبی و تنش خشکی دو آزمایش مجزا در قالب دو طرح بلوک های کامل تصادفی با 50 جمعیت در 3 تکرار در نهالستان تحقیقاتی زاله سنندج در سال 1389 اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس تلفیقی نشان داد که بین شرایط آبی و دیم از لحاظ صفات شادابی گیاه، درصد فیبر خام، قندهای محلول در آب و دیواره سلولی منهای همی سلولز adf در سطح احتمال 1 درصد و از لحاظ صفات ارتفاع گیاه، تعداد ساقه ، وزن خشک گیاه، عملکرد علوفه خشک و درصد قابلیت هضم در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی دار وجود داشت. عملکرد علوفه خشک و بقیه صفات به استثنای تعداد روز تا گلدهی، درصد قابلیت هضم و قندهای محلول در آب در شرایط آبی بیشتر از شرایط دیم بود. تفاوت بین اکوتیپ ها از لحاظ صفات تعداد بوته ، تعداد ساقه در سطح احتمال 1 درصد و عملکرد علوفه خشک در سطح 5 درصد معنی دار بودند. هیچکدام از صفات مورد بررسی در این آزمایش اثر متقابل محیط (آبی و دیم)× اکوتیپ معنی داری را نشان ندادند. به طوری که تا این مرحله اکوتیپ های شماره14 (سنقر2)، 19 (الیگودرز2)، 25 (میاندوآب) و 3 (سراب) به ترتیب با تولید علوفه برابر 299، 289، 266 و 249 گرم در کرت (2 متر مربع ) بیشترین میزان علوفه خشک را تولید نمودند. عملکرد علوفه خشک با تعداد بوته ، شادابی گیاه، ارتفاع گیاه، تعداد ساقه و درصد خاکستر دارای رابطه مثبت و معنی داری در سطح احتمال 1 درصد و با نسبت برگ به ساقه و روز تا گلدهی رابطه منفی و معنی دار داشت نتیجه رگرسیون گام به گام نشان داد که صفات وزن خشک گیاه، تعداد بوته ، شادابی گیاه، روز تا گلدهی و ارتفاع گیاه به عنوان اجزای اصلی عملکرد علوفه خشک با ضریب رگرسیون معنی دار در بین صفات بودند (91٪= r2). گروه بندی اکوتیپ های اسپرس مورد بررسی الگوی مشخصی را منطبق بر اختلافات اکولوژیکی (اقلیمی و مکانی منشأ جمع آوری بذر اکوتیپ های اسپرس) در دندروگرام تجزیه خوشه ای نشان نداد.